مشکلات خواب در کودکان

مشکلات خواب کودکان مثل بدخوابی، کم خوابی، جدا خوابیدن از والدین، … از جمله مسائلی است که ممکن است روی خانواده تأثیر منفی زیادی بگذارد و آن را دچار استرس و ناتوانی بکند. در نتیجه آگاهی والدین از روند خواب طبیعی و مشکلات آن در بچه‌های کوچک می‌تواند احساس کفایت آنها را در مدیریت مسئله بیشتر کند.
پس از تولد بیشتر اوقات شبانه روز نوزاد در خواب می‌گذرد، بتدریج که سن کودک افزایش می‌یابد خواب شبانه او بیشتر و خواب روزانه او کمتر می‌شود تا این که الگوی منظمی ‌در برنامه خواب و بیداری شیرخوار حاصل شود. مسائلی چون خواب، غذا خوردن، تحرک و آرام بودن کودک بیشتر وابسته به سرشت و ذات اوست و ممکن است خیلی به عوامل محیطی بستگی نداشته باشد. ولی عوامل محیطی می‌تواند روی آن تأثیر بگذارد. یعنی یا مشکل را شدیدتر کند و یا آن را متعادلتر و قابل تحمل‌تر کند.
بعضی از کودکان از نظر سرشتی کودکان سخت و دشواری هستند اینها بد غذا می‌خورند، خواب کم و سبکی دارند، زیاد گریه می‌کنند، ناآرام و بیقرارند، دردهای کولیکی دارند و مادر، خود را در مدیریت مسائل چنین کودکی مستأصل می‌بیند. این کودکان با کوچکترین سروصدا و محرکی در محیط از خواب بیدار می‌شوند و مادر ساعات زیادی را صرف تکان نوزاد روی پا یا بغل گرفتن و چرخاندن او می‌کند تا کودک مجدد به خواب رود. این مشکل ممکن است بقدری شدید باشد که خانواده را دچار فشار و استرس روانی کند، چون با خواب کافی والدین و سرحال بودن آنها در طی روز و در محیط کار مغایرت دارد.
نوپای یکی دو ساله ممکن است برای خواب رفتن و جدا خوابیدن از مادر مقاومت کند و یا ممکن است خواب منقطع و ناآرامی‌داشته باشد، مرتب از خواب بیدار شود و مادر برای خواباندن مجدد او دچار مشکل شود.
بچه‌های 5 ـ 4 ساله معمولاً دوست دارند در تمام مراسم شبانه خانواده شرکت کنند. پا به پای والدین بیدار بمانند و آخرین سریال های تلویزیون را تماشا کنند، مدام اصرار می‌کنند که زمان خواب خود را به تعویق بیندازند و التماس می‌کنند که فقط 5 دقیقه دیگر. یا با درخواست‌هایی چون یک لیوان آب، یک قصه، خواندن یک کتاب داستان دیگر تمایل خود را برای بیدار ماندن نشان می‌دهند.
بعضی از این کودکان اصرار دارند شب را در کنار والدین به صبح برسانند و برای خوابیدن در اتاق خودشان مقاومت می‌کنند و در صورت جدا خوابیدن دچار ترس و اضطراب و بدخوابی می‌شوند.
در این سن ممکن است یکی دیگر از مشکلات خواب کودکان، دیدن رویاهای وحشتناک و ترسناک با تم جدایی، دزدی، حمله حیوانات، تصادف، سقوط ، … باشد که مسلماً با یک خواب آرام و خوب در کودک مغایرت دارد.
به هر حال باید بپذیریم که درجاتی از این مسائل ممکن است در خیلی از بچه‌ها رخ دهد ولی در مواردی که برای کودک یا خانواده مشکل‌ساز شده باشد حتماً باید نظر یک روانپزشک اطفال خواسته شود.

توصیه های زیر را در مورد خواب کودکان در نظر بگیرید:
سعی کنید الگوی منظمی ‌را برای ساعات خواب و بیداری کودک ارائه کنید. یعنی زمانی کودک را ساعت 8 شب به رختخواب نفرستید و زمان دیگر ساعت یک نیمه شب.
سعی کنید محرک های هیجان آور را در ساعت نزدیک به خواب برای کودک محدود کنید.
(مثل تماشای برنامه های مهیج تلویزیون، تعریف قصه‌های ترسناک و اضطراب آور، بازی‌های پرسروصدا با کودک، استحمام و ....)
* یک فاصله زمانی بین شام و ساعت خواب کودک در نظر بگیرید، مصرف غذاهای سنگین و نوشیدنی‌های زیاد بلافاصله قبل از خوابیدن مانع از خواب خوب و راحت می‌شود.
* سعی کنید دمای اتاق کودک متعادل باشد دمایی نه سرد و نه گرم.
* کودک را بابت جدا خوابیدن تشویق کنید.
* برای شیرخوارانی که از نظر سرشتی کودکانی سخت و دشوار هستند، سعی کنید محیطی آرام را برای ساعت خواب آنها انتخاب کنید طوری که سرو صدا و نور زیاد محیط خواب کودک را بر هم نزند. همچنین سعی کنید در طول روز خیلی در معرض محرک‌های مختلف و هیجان آور نباشند مثل مهمانی‌های طولانی و پرسر و صدا که کودک از بغل یک نفر به بغل فرد دیگر می‌رود، مرتب با او بازی می‌شود و یا وی را زیاد لمس می‌کنند.
در صورت وجود مشکلات زیر نظر یک روانپزشک اطفال را جویا شوید:
* رویاهای ترسناک و وحشتناک مکرر که با راحت خوابیدن کودک مغایرت دارد.
* کودک که برای جدا خوابیدن از والدین مقاومت می‌کند و جدایی او را دچار اضطراب و بی خوابی و متعاقباً چسبندگی زیاد در طول روز به مادر می‌کند.
* کم خوابی‌هایی که با سایر مشکلات رفتاری، خلقی و هیجانی کودک همراه است.
منبع: www.seemorgh.com